به خاطر داشته باشید که دنیای مجازی همانند دنیای واقعی پتانسیل اعمال خلاف قانون و هنجارشکنانه را دارد، در این فضا هم دزد و مجرم وجود دارد اما تفاوتی که با دنیای واقعی دارد این است که اگر مورد سرقت قرار بگیرید و سارق نخواهد که شما مطلع شوید شاید هیچ وقت مطلع نشوید، شاید هک شوید و خودتان بویی از ماجرا نبرید. انگیزه‌های فراوان و متفاوتی پشت پرده‌ی این جرم‌ها وجود دارد که هکرها و مجرمین سایبری را دسته بندی می کند. همچنین در زمینه شبکه های اجتماعی هک هایی اتفاق می افتد از جمله هک شدن در تلگرام یا هک اکانت واتساپ و یا هک شدن صفحه اینستاگرام.
شاید احتمالاً اصطلاح هکرهای کلاه‌سیاه، سفید و صورتی به گوشتان خورده باشد. اگر یک هکر کلاه‌سیاه شما را هک کند به‌احتمال زیادی متوجه رخنه آن‌ها به حساب‌های کاربری‌تان خواهید شد اما پس از مدتی و با بروز فاجعه! چون هدف هکرهای کلاه‌سیاه، رساندن آسیب و تخریب و یا درخواست‌های مالی به جهت انجام ندادن این کار است. اگر هم یک هکر کلاه صورتی به سیستم‌ها و حساب‌های کاربری‌تان نفوذ کرده باشد احتمالش ۵۰-۵۰ است که متوجه شوید و یا ضرری به شما وارد شود. هدف این دسته از نفوذ گران، سرگرمی و ماجراجویی‌های جدید است و درواقع از آزمایش کردن سیستم‌های امنیتی لذت می‌برند. هکرهای کلاه‌سفید هم معمولاً درحالی‌که شما را هک کرده‌اند آسیبی به شما وارد نمی‌کنند و سعی خواهند کرد به شکل سازنده‌ای این موضوع را اطلاع‌رسانی کنند.
اگر حساب کاربری شما در معرض خطر قرارگرفته است و یا هک شده است خوشبختانه می‌توانید به‌وسیله راه‌هایی آن را بازیابی کنید.
اما چگونه می‌توان از هک شدن ایمیل و یا حساب شبکه اجتماعی باخبر شد؟ چطور بفهمیم هک شده‌ایم؟
- نوشته‌هایی بر روی صفحات اجتماعی شما ظاهرشده‌اند که شما آن‌ها را ایجاد نکرده‌اید. این نوشته‌ها دوستان و مخاطبین شما را به کلیک بر روی یک لینک و یا دانلود یک اپلیکیشن تشویق می‌کند.
- یک دوست، عضو خانواده و یا همکار به شما اطلاع می‌دهد که از شما ایمیلی دریافت کرده است و این در حالی است که شما روحتان هم از آن خبر ندارد.
- اطلاعاتتان را به‌وسیله یک رخنه‌گر داده، آلودگی بدافزار و یا گم‌شدن/ به سرقت رفتن دستگاهتان ازدست‌داده‌اید
اگر بر این باور هستید که حساب کاربری‌تان درخطر افتاده است، گام‌های زیر را دنبال کنید:
- به‌تمامی مخاطبین خود اطلاع دهید که ممکن است از سوی شما نامه‌ای دریافت کرده باشند که واقعاً از سوی شما ارسال نشده است. به مخاطبین خود بگویید که نبایست این پیام‌ها را باز کنند و به‌هیچ‌وجه روی هیچ‌گونه لینکی که از سوی شما ارسال‌شده است کلیک نکنند. به آن‌ها هشدار دهید که ممکن است این پیام‌ها به‌صورت بالقوه حاوی بدافزار باشند.
- اگر فکر می‌کنید که کامپیوترتان آلوده‌شده است، از این‌که نرم‌افزارهای امنیتی نصب‌شده بر روی سیستمتان به‌روز هستند اطمینان حاصل کنید و همچنین به‌وسیله این نرم‌افزارها یک اسکن کامل را انجام دهید. به خاطر داشته باشید که همواره می‌توانید سایر ابزارهای مقابله با ویروس را نیز تست کنید تا درجه اطمینانتان بالا برود.
- پسورد تمامی حساب‌های کاربری‌تان که به آن‌ها رخنه شده است را تعویض کنید. به خاطر داشته باشید که پسوردهایی که انتخاب می‌کنید بایستی به‌اندازه کافی بلند و قوی باشند. از ترکیبی از حروف بزرگ و کوچک، اعداد و سمبل‌ها استفاده کنید. دقت داشته باشید که بایستی برای هر حساب کاربری‌تان پسوردی جداگانه تنظیم نمایید.
اگر نمی‌توانید به‌حساب کاربری خود به جهت این‌که پسوردش تعویض شده است، دسترسی پیدا کنید. احتمالاً راهکاری برای بازیابی پسورد در آن سرویس‌دهنده وجود دارد، بلافاصله با خدمات دهنده‌ی خود تماس گرفته و طبق توضیحاتی که ارائه می‌شود نسبت به بازیابی پسورد خود اقدام کنید.
اما راه‌حل محافظت و جلوگیری از هک شدن چیست؟
نرم‌افزارهای امنیتی خود را به‌روز نگه‌دارید: برخوردار بودن از آخرین نسخه نرم‌افزارهای امنیتی، مرورگر وب و سیستم‌های عامل را می‌توان به‌عنوان بهترین دفاع در برابر، ویروس‌ها، بدافزارها و سایر خطرات آنلاین عنوان کرد.
پسورد خود را به شکل جمله وار بنویسید: یک پسورد مستحکم را می‌توان به‌صورت جمله‌ای متشکل از ۱۲ کاراکتر دانست. بر روی جملات مثبتی که به آن‌ها علاقه دارید تمرکز کنید تا بتوانید آن‌ها را به‌راحتی به خاطر بسپارید(برای مثال “من موسیقی اصیل ایرانی را دوست دارم”). حتی بر روی برخی سایت‌ها امکان استفاده از فضای خالی(Space) به‌عنوان کاراکتر در پسوردها قابل‌قبول است.
حساب کاربری یکتا، پسورد یکتا: اگر برای حساب‌های کاربری متفاوتتان پسوردها جداگانه‌ای تنظیم کنید مجرمین سایبری را به دردسر انداخته‌اید. حداقل اش این است که می‌توانید حساب‌های کاری و شخصی‌تان را از یکدیگر جدا کنید و از این‌که حساب‌های کاربری مهم و حیاتی‌تان به‌وسیله پسوردهای قوی‌تر محافظت می‌شوند اطمینان حاصل کنید.
ورود به سیستم‌هایتان را ایمن کنید: جالب است بدانید که برای افزایش ضریب امنیتی، خیلی از سرویس‌های آنلاین قابلیت اضافه کردن لایه‌های امنیتی بیشتری را برای ورود به حساب‌های کاربری دارند. مثلاً می‌توانید از ویژگی‌های بیومتریک(مانند اثرانگشت)، کلیدهای امنیتی یا کدهای یک‌بارمصرف که از طریق پیامک و یا اپلیکیشن های خاص برای شما ارسال می‌شوند استفاده کنید. رمزهای عبور شما و پسوردهای شما برای محافظت صددرصدی از شما در برابر آسیب‌ها کافی نیستند. به‌خصوص اگر پای حساب‌های ایمیل، شبکه‌های اجتماعی و بانکی به میان بیاید.
وقتی‌که مردد هستید، آن را دور بیاندازید: لینک‌هایی که در ایمیل‌های دریافتی، تلگرام‌ها، توییت ها، پست‌ها و همچنین تبلیغات آنلاین وجود دارند ازجمله راه‌هایی هستند که به‌وسیله آن‌ها مجرمین سایبری می‌توانند اطلاعات شخصی شما را به سرقت ببرند. حتی اگر منبع ارسال‌کننده این دست پست‌ها و پیام‌ها را می‌شناسید، اگر به مورد کوچکی مشکوک شدید پیام دریافت شده را حذف کنید!
سخن نویسنده
در این نوشته سعی کردیم تا کمی در رابطه با روش‌های شناخت رخنه و مقابله با آن به‌صورت عمومی در فضای مجازی به شما دید و تفکر بدهیم. باقی کاربر عهده شماست که این توصیه‌ها را به کار ببندید و همان‌طور که در دنیای واقعی نمی‌گذارید مجرمین به شما آسیبی برسانند در دنیای مجازی نیز از خود مراقبت کافی را به عمل بیاورید.
البته به خاطر داشته باشید که تنها عوامل فنی نیستند که ممکن است امنیت سایبری و زندگی شما را به خطر بی اندازند بلکه خطاهای انسانی و غفلت‌ها نیز در این موضوع دخیل هستند و روشی که مجرمین سایبری برای استفاده از این موارد بهره می‌برند به‌عنوان مهندسی اجتماعی(Social Engineering) عنوان می‌شود.
اگر در خانه و خانواده خود دارای فرزند می‌باشید و هنوز به سنی نرسیده‌اند تا بتوانند به‌خوبی تصمیم‌گیری کنند و یا مسئولیت‌پذیر باشند، بایستی هوای آن‌ها را داشته باشید و از آن‌ها مراقبت کنید تا کمترین آسیبی متوجه آن‌ها باشد. به همین منظور ابزارهایی تحت دسته‌بندی نرم افزار کنترل والدین (Parental Control) ایجادشده‌اند که به‌وسیله آن‌ها می‌توانید رفتارها، کنش‌ها و واکنش‌های فرزندان خود را در تعامل با ابزارهای فناوری ازجمله فضای مجازی و آنلاین(اینترنت) تحت نظر داشته باشید و بتوانید ارتباطات و عملکرد فرزندان خود را در فضای مجازی تحت نظر بگیرید که اگر خطری خواست فرزندان شما را تهدید کند، به‌موقع و با تدابیر لازم به مقابله با آن بپردازید.
ابزاری که به شما معرفی می‌شود سامانه مراقبت از خانواده نام دارد که با کلیک بر روی این لینک می‌توانید در رابطه با آن اطلاعات کسب کرده و آن را دریافت کنید.
تمامی سعی ما بر این است تا خانواده و فضایی سالم، پرنشاط و خلاقانه‌ای و بدون هرگونه تکنولوژی زدگی یا عقب‌ماندگی در جامعه ایرانی داشته باشیم.