یکی از بزرگ ترین خطراتی که همواره کاربران کامپپوترها و گوشی های موبایل را تهدید می کند، خطر هک شدن است. نصب نرم افزارهای آنتی ویروس، برنامه های ضد هک، استفاده از روش های احراز هویت با پسورد و اثر انگشت، قفل کردن فایل های خصوصی، قفل کردن برنامه های مختلف، عدم نصب برنامه های مشکوک، احتیاط در مراجعه به لینک ها و سایت های مشکوک، عدم در اختیار دیگران قرار دادن دستگاه و مواردی از این دست، همه جزو راهکارهایی هستند که می توانند احتمال هک شدن ما را کاهش دهند. اما با این وجود ممکن است در اثر حرفه ای بودن هکر و یا سهل انگاری ما، یکی از دستگاه های همراه ما هک شود. در این شرایط چه کاری می توان انجام داد؟ در ادامه با ما همراه باشید تا ضمن بررسی اقدامات لازم بعد از هک شدن، به معرفی تعدادی از بهترین راهکارها برای مقابله با خطر هک شدن گوشی یا هک شدن تلگرام و دیگر شبکه های اجتماعی این چنینی نیز بپردازیم.
از کجا بفهمیم هک شدیم؟
قبل از این که بخواهیم به معرفی اقدامات لازم بعد از هک شدن بپردازیم، باید این مسئله را بررسی کنیم که اصولا از کجا باید فهمید که ما هک شده ایم؟ ما در گذشته در رابطه با شناسایی علائم هک شدن در گوشی های موبایل، مفصلا صحبت کرده و در اینجا تنها به بررسی خلاصه برخی از علائم و نشانه ها، بسنده خواهیم کرد. علاقه مندان می توانند برای دریافت اطلاعات بیشتر به لینک مشخص شده در این زمینه، مراجعه نمایند.
اما به طور کلی، هک شدن گوشی، تبلت، کامپیوتر و لپ تاپ، معمولا یک سری نشانه هایی دارد که می توان با توجه به آن ها، احتمال داد که شاید دستگاه شما مورد نفوذ دیگران قرار گرفته است. از جمله نشانه های هک شدن در زیر معرفی شده است که البته تنها در حد یک احتمال می باشند و نمی توان اطمینان صددرصدی داشت که با ظاهر شدن این علائم، دستگاه ما به طور قطع هک شده است!
- نصب برنامه ای جدید که سرعت دستگاه شما را به شدت کاهش داده است.
- تغییر در عملکرد دستگاه و خصوصا کند شدن آن، پس از اینکه آن را در اختیار دیگران قرار داده اید.
- تخلیه سریع تر باتری دستگاه نسبت به گذشته
- کند شدن عملکرد برخی از برنامه های خاص مثل اینستاگرام و تلگرام و واتس اپ
- داغ شدن بدون دلیل دستگاه
- استفاده از توان CPU و رم توسط دستگاه، در زمانی که هیچ برنامه خاصی را اجرا نکرده اید.
- تغییر خودکار مسیرهایی که در دستگاه پیموده اید
- ارسال و دریافت پیام های ناخواسته
- نصب برنامه هایی که شما تاکنون آن ها را ندیده اید و نمی دانید کار آن چیست
- هر عملی که شما را مجاب کند که احتمالا هک شده اید.
تمامی موارد بالا، تنها در حد یک احتمال هستند و نمی توان به طور صددرصدی به آن ها اطمینان نمود. با این وجود همانطور که در مورد آخر هم ذکر شده است، هر عملی که این شک را در شما بوجود آورد که احتمالا هک شده اید، می تواند نشانه ای از هک شدن شما باشد و برای اطمینان لازم است که اقدامات لازم بعد از هک شدن را انجام دهید.
اقدامات لازم بعد از هک شدن
در بیشتر موارد، اقداماتی که پس از هک شدن باید انجام داد، هزینه چندانی ندارند و به همین علت توصیه می شود به محض این که به هک شدن خود مشکوک شدید، حداقل بخشی از این اقدامات را انجام دهید. پس از اینکه مطمئن شدید خطر هک شدن شما برطرف شده است، حال می توانید دستگاه خود را به حالت اولیه خود بازگردانید و دوباره از آن استفاده معمول خود را داشته باشید. اما از جمله اقداماتی که لازم است پس از هک شدن انجام داد در ادامه معرفی شده است:
1. دستگاه خود را ایزوله کنید
منظور از ایزوله کردن دستگاه، این است که آن را از شبکه خارج کرده و تا زمانی که خطر هک شدن آن برطرف نشده است، هیچ دستگاه دیگری را به آن متصل نکنیم. یکی از اولین اقدامات لازم بعد از هک شدن ، ایزوله کردن دستگاه مشکوک است. در این شرایط، خطر به سایر دستگاه هایی که با دستگاه آلوده در ارتباط هستند، سرایت نخواهد کرد و شما باید تمام توان خود را برای از بین بردن این مشکل تنها روی یک دستگاه متمرکز کنید. این راهکار برای زمانی که دستگاه شما آلوده به ویروس می شود نیز کاربردی است و از بیشتر شدن خسارات جلوگیری به عمل می آورد.
2. یکی از اقدامات لازم بعد از هک شدن این است که دستگاه خود را اسکن کنید
پس از مشکوک شدن به هک شدن، بهتر است دستگاه خود را با استفاده از نرم افزار ضد هک و ضد ویروس، اسکن نمایید. مطمئن باشید که ابزاری که قصد استفاده از آن را دارید یک ابزار مطمئن و بروز باشد. اگر دستگاه مشکوک به آلودگی، کامپیوتر است بهتر است حافظه آن را جدا کرده و به عنوان یک حافظه اکسترنال در یک کامپیوتر دیگر که دارای ابزار اسکن بدافزارهاست، قرار دهید. به این ترتیب با استفاده از آن کامپیوتر، می توانید حافظه دستگاه خود را برای یافتن بدافزارها اسکن کنید.
به طور کلی پیشنهاد می شود برای اسکن دستگاهی که به آن مشکوک هستید، از دستگاه دیگری استفاده کنید که مطمئن هستید ابزار بروز رسانی شده ضد بد افزارها روی آن نصب شده است.
توصیه می شود پس از اسکن داده هایتان، از تمامی داده های مهم خود یک پشتیبان تهیه کنید. تهیه پشتیبان از فایل های مهم یکی از اقدامات لازم بعد از هک شدن محسوب می شود که موجب می شود تا اگر مجبور به پاک کردن کامل حافظه دستگاه شدید، فایل های ضروری و مهمتان از دست نرود. همانطور که می دانید، بهتر است تنها از فایل هایی پشتیبان تهیه کنید که مطمئن هستید آلودگی ندارند. از کپی کردن فایل های با پسوند اجرایی و ناشناخته خودداری کنید. این را به یاد داشته باشید که شما نمی خواهید دوباره همان برنامه هایی که منجر به هک شدن شما شده اند را پس از پاکسازی به همراه خود داشته باشید!
اگر دستگاهی که مشکوک به هک شدن آن هستید یک کامپیوتر است، می توانید از بخش Restore آن را به زمان های گذشته ببرید. در این حالت، اگر نقطه بازگشتی برای سیستم خود تعریف کرده باشید می توانید با استفاده از قابلیت Restore سیستم خود را به آن نقطه بازگردانید و تمامی فایل ها و برنامه هایی که پس از آن تاریخ روی سیستمتان نصب شده است را پاک نمایید.
5. پاک کردن کامل حافظه دستگاه از دیگر اقدامات لازم بعد از هک شدن
اگر با استفاده از ابزارهای اسکن، به نتیجه دلخواه نرسیدید و یا هنوز هم گمان می کنید که دستگاه شما هک شده است، از جمله آخرین اقدامات لازم بعد از هک شدن که می توانید انجام دهید، پاک کردن حافظه دستگاه می باشد. پس از بکاپ گرفتن از فایل های مهم، تمامی حافظه تلفن همراه یا کامپیوتر خود را پاک کنید. حتی حافظه داخلی و خارجی را نیز پاک کنید و یک سیستم عامل جدید را جایگزین سیستم عامل قبلی خود نمایید.
در گوشی ها و تبلت ها، شما می توانید از خاصیت بازگشت به تنظیمات کارخانه استفاده کنید و در حین انجام این عملیات، به یاد داشته باشید که گزینه پاک کردن حافظه داخلی و خارجی گوشیتان را نیز فعال کرده باشید تا همه چیز به حالت اولیه خود بازگردد.
6. یک آنتی ویروس و ضد بدافزار مطمئن نصب کنید
پس از آنکه دستگاه خود را به طور کامل به تنظیمات کارخانه بازگرداندید، حال وقت آن است که یک آنتی ویروس ویک ضد بدافزار مطمئن روی دستگاه خود نصب کنید. این نرم افزارها باید به روز رسانی شده و آپدیت باشند تا بهترین کارایی را داشته باشند. پس از نصب آن، دستگاه خود را یک بار اسکن کنید. سپس فایل های بکاپ گرفته شده را به دستگاه وارد کرده و یک بار دیگر آن ها را نیز اسکن کنید. در صورتی که پیغام خاصی را مشاهده نکردید، حال می توانید با خیالی آسوده به استفاده از دستگاه خود بپردازید.
مجموعه اقداماتی که در بالا به آن ها اشاره شد، از جمله مهمترین اقدامات لازم بعد از هک شدن هستند که هر گاه احساس کردید که دستگاه شما مورد نفوذ دیگران قرار گرفته است، باید آن ها را انجام دهید. نادیده گرفتن اقدامات امنیتی این چنینی، سبب می شود تا اطلاعات شما به دست افراد بیگانه افتاده و با استفاده از آن اطلاعات به شما صدمه وارد کنند. پس توصیه می شود هرگاه که احساس وجود چنین خطری را کردید، حتما نسبت به رفع آن اقدام کنید.