حدود یک سال از اولین باری که شبکه اجتماعی محبوب اینستاگرام در ایران به مدت چند روز فیلتر شد می گذرد و اکنون پس از گذشت یک سال، زمزمه های فیلترینگ آن یک بار دیگر به گوش می رسد. با اینکه از آن زمان تاکنون افراد زیادی در این رابطه اظهار نظر کرده اند، اما هر چه زمان می گذرد، این قضیه حالت جدی تری به خود گرفته و چندان بعید بنظر نمی رسد که در روزها یا ماه های آینده، اینستاگرام نیز به سرنوشت تلگرام دچار شود.
در تازه ترین بیانات سرپرست معاونت امور فضای مجازی دادستانی کل کشور که از طریق ماهنامه پیوست منتشر شده است، آقای جاویدنیا عنوان داشته است که “هم اکنون دستور قضایی برای فیلتر اینستاگرام را داریم و همچنین نظر اکثریت شورای عالی فضای مجازی نیز مبنی بر فیلتر شدن این سرویس است.”
این اظهارات نشان می دهد که عزم راسخی برای فیلترینگ این شبکه اجتماعی در نهادهای مسئول وجود دارد و به زودی باید شاهد پیوستن آن به سرنوشت شبکه های اجتماعی دیگری همچون فیسبوک، توئیتر، تلگرام، یوتیوب و… باشیم.
آقای جاویدنیا در این خصوص اظهار داشته است که طبق مصوبات شورای عالی فضای مجازی، ترافیک اینستاگرام از یک سطح نباید بالاتر می رفت و همچنین براساس مصوبات این شورا باید دولت، برای فعالیت این شبکه در کشور مجوز صادر می‌کرد که این کار هم انجام نشده است.
طبق نظر این عضو کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه، پس از فیلترینگ اینستاگرام در دی ماه سال گذشته، دولت وعده داده بود که با کمک فیلترینگ هوشمند، می تواند فضای این شبکه اجتماعی را کنترل کند اما در این زمینه هیچ موفقیتی تاکنون صورت نگرفته و نتیجه ای حاصل نشده است.
اما در خصوص فیلترینگ یا عدم فیلترینگ اینستاگرام این عضو کارگروه عنوان داشته است:
در حال حاضر به صورت یک طرفه دستگاه قضایی می‌تواند با توجه به انجام نشدن مصوبات شورا اقدام کند، اما فعلا منتظر اجماع نظر در این زمینه هستیم ولی اگر صبر کردن فایده نداشته باشد دادستان کشور تصمیم لازم را خواهد گرفت.
صدور حکم قضایی برای فیلتر اینستاگرام نشان می دهد که احتمال پیوستن این شبکه اجتماعی به جمع یارانش بسیار زیاد است. اما با توجه به حجم بسیار زیاد کاربران آن در ایران، بنظر می رسد فیلترینگ آن تاثیر چندان زیادی نداشته باشد و همانگونه که در فیلترینگ تلگرام نتیجه ای حاصل نشد، در فیلترینگ اینستاگرام نیز اوضاع به همین منوال پیش رود.
طبق آمار و ارقامی که پس از فیلترینگ تلگرام منتشر شده است، این شبکه اجتماعی در حال حاضر با همان تعداد کاربرانی که قبل از فیلترینگ در ایران داشت، به کار خود ادامه داده و در حال حاضر حتی در دوره هایی خاص، تعداد کاربران و بازدیدکنندگان آن حتی بیشتر نیز شده است!
اساسا فیلترینگ بدون ارائه جایگزین مناسب، یک شیوه نه چندان کارآمد در مواجهه با این گونه برنامه های پر طرفدار محسوب می شود. ما در زمان فیلترینگ تلگرام شاهد چند صد برابری استفاده از فیلترشکن و وی پی ان در میان کاربرانی بودیم که تا پیش از این حتی نمی دانستند فیلترشکن چیست و چه کاربردی دارد!
استفاده از فیلتر شکن و وی پی ان ها برای دور زدن فیلترینگ نه تنها راه دسترسی به آن شبکه اجتماعی را باز می کند، بلکه به سادگی باعث می شود تا بسیاری از منابع غیر اخلاقی، غیر دینی و معاند نیز در دسترس قرار گیرند. فیلترینگ اینستاگرام در حال حاضر، تنها سبب می شود تا موج دومی از پیوستن به فیلترشکن های مختلف و بعضا نامعتبر ایجاد شود که صدها برابر از خود شبکه اجتماعی اینستاگرام مخرب تر و زیان آفرین تر می باشند.
بنظر می رسد تنها راهکار موجود برای رفع انحصار این گونه برنامه ها از کشور، معرفی جایگزین های مناسب با امکانات بیشتر برای کاربران می باشد. متاسفانه در کشور ما هیچگاه جایگزین ها نتوانسته اند به خوبی عمل کنند و خیلی زود پروژه آن ها با شکست مواجه شده است. از نظر کارشناسان جایگزین مناسب اینستاگرام آن برنامه ای است که بتواند تمامی امکانات ریز و درشت این برنامه را به همراه حس اعتماد و امنیت بیشتر برای کاربران فراهم آورد و هر روز نوآوری جدیدی را نیز در این خصوص به نمایش بگذارد.
اگر چنین جایگزینی نداشته باشیم، فیلتر اینستاگرام قطعا با شکست مواجه خواهد شد و نتیجه ای جز پیوستن به فیلتر شکن ها را نخواهد داشت.