بیاشتهایی و کم غذا خوردن کودک یکی از مسائلی است که در سالهای دوم و سوم زندگی کودک به اوج خود می رسد و باعث نگرانی والدین می شود. بی اشتهایی گاهی به شکل ناگهانی در کودکان دیده می شود و کودک میل غذا خوردن خود را از دست می دهد.
متخصصان تغذیه کودک متوجه شده اند مادرانی که بیش از اندازه نگران تغذیه و حجم غذایی کودکان خود هستند، بیشتر از بقیه مادران از بی اشتهایی کودکان خود شکایت دارند. این موضوع شاید به یک مسئله ذهنی بازمی گردد و علت آن حساسیت بیش از حد مادر برای زیاد خوردن غذا باشد.
چرا کودکان بی اشتها می شوند؟
طبق آماری که مادران از تلاش های خود برای تغذیه کودک و برطرف کردن بی اشتهایی کودک خود اعلام کرده اند تلاش های زیادی که در اغلب اوقات بدون نتیجه مانده، باعث می شود که سیکل کم غذایی کودک و بی اشتهایی او افزایش پیدا کند.(رفتار غلط و باور های غلط ) به طور مثال:
رفتارهای غلط در برخورد با بی اشتهایی کودک و کم غذا خوردن او
مادران در هنگام غذا خوردن کودکان خود را تشویق می کنند. تصور کنید مادری نگران مقابل فرزند خود نشسته است و مدام به بشقاب غذای مانده نگاه می کند. با چشمانش حتی اگر به زبان نیاورد التماس می کند که غذا بخورد.
- مادر با خواهش و تمنا از کودک می خواهد تا کودک لقمه هایی را برای خویشاوندان بخورد. اینجاست که مادر نام تمام خاله ها و عمه ها و دایی ها و… را یکی یکی ردیف می کند تا کودک افتخار بدهد و لقمه ای در دهان خود بگذارد.
- مادر تهدید عاطفی می کند. در مواقعی که دیگر مادر درمانده می شود تهدید می کند که در صورت غذا نخوردن کودک او را دوست نخواهد داشت! توجه کنید. چقدر مقایسه غلط و باور غلط برای برطرف کردن بی اشتهایی کودک! دقیقا همین موضوع کودک را دچار استرس می کند و دیگر حتی یک لقمه هم نمی تواند بخورد.
- مادر و پدر سعی می کنند برای برطرف کردن بی اشتهایی کودک توجه او را موقع غذا خوردن منحرف کنند. ببینید دوستان، کودک از آن چیزی که شما فکر می کنید باهوش تر است. او به خوبی می داند این تلاش های برای چیست! گاهی شما حرکات و حرفهای خنده دار می زنید تا توجه او را منحرف کنید. این موضوع او را شادمان می کند و می داند در صورت غذا نخوردن این منحرف کردن توجه، یا همان گرفتن توجه مثبت از شما ادامه پیدا می کند. خب شما بودید چه کار می کردید؟ غذا می خورید تا این بازی جذاب تمام شود؟ یا به غذا نخوردن خود ادامه می دادید؟
- گاهی شدت تهدیدهای مادر و پدر بالا می گیرد. مادر نگران است که کودکش غذایی نخورده است. تهدید می کند که پسر همسایه، دختر همسایه می آید و غذای او را می خورد! یک تهدید هشدار دهنده که حسادت بچه ها را تقویت می کند و به جای دوستی و فعالیت های اجتماعی دقیقا او را خودخواه و حسود تربیت می کنید. لطفا لحظه ای فکر کنید چه چیزی می گویید!
- شدت عمل نشان می دهد مادر نگران! مادر وقتی می بیند که تلاش هایش بی فایده است و کودکش لب غذا نزده است و بی اشتها ست، مجبور می شود در یک حرکت غافلگیرانه قاشق را در دهان کودک فرو کند! بعد چه می شود؟ کودک گریه می کند. غذا را از دهان خود خارج می کند و …
خب تا اینجا درباره تلاش های مادران که بی نتیجه می ماند، صحبت کردیم. پس ببینید که شما تنها نیستید و وقتی بی اشتهایی کودک موضوع خانواده است، رفتار اکثر مادران و پدران یک شکل است.
دلایل بی اشتهایی و کم غذا خوردن کودکان چیست ؟
می توان اولین علت بی اشتهایی کودک و کم غذا خوردن او را بیماری دانست.
هر نوع بیماری یا داروی مصرفی ای که موجب زخم های دهان، تغییرحس چشایی کودک، کاهش اشتها، تهوع و استفراغ شود و البته وجود تب خفیف نیز موجب کاهش اشتهای کودک می شود. در طول دوران مریضی یا نقاهت، به دلیل کمتر شدن فعالیت کودک، وی اشتهای کمتری نسبت به غذا خوردن پیدا می کند ولی نگران نباشید بازسازی بدن کودکان بسیار سریع است.
پس از مریضی با مراقبت بیشتر، کودک شما به راحتی به وضعیت اولیه باز می گردد. فقط باید مراقب باشید، کمبود غذایی او به سوء تغذیه نیانجامد که اثرات مخرب آن به سختی جبران پذیر است.
شما با مشورت کردن با پزشکتان (هر 2-3 ماه یکبار)، در صورت نبودن این علائم و اطمینان از عدم وجود انگل در روده های کودکتان، می توانید مطمئن شوید که دلیل بی اشتهایی او مریضی نیست.
علت بعدی در بی اشتهایی کودک و کم غذا خوردن او می تواند حساسیت های غذایی و عدم جذب باشد.
ممکن است روده های کودک، به یک نوع ماده غذایی مثل پروتئین موجود در گندم (گلوتن) حساسیت داشته باشد. از این رو مواد غذایی به راحتی جذب دیواره روده نمی شود. و یا در اثر مصرف یک ماده غذایی خاص، در بدنش عوارض خاصی به وجود آید که موجب ترس کودک از غذا و غذا خوردن شود.
برای اطمینان از عدم وجود چنین حالتی، برنامه غذایی و میزان مصرف هر غذا را در طول مدت 3 هفته یادداشت کنید به این ترتیب متوجه خواهید شد چه غذاهایی را دوست ندارد. چه غذاهایی ، با چه فرم و چه حرارتی (با کدام مواد اولیه) را بهتر می خورد. به این ترتیب برنامه غذایی که برای کودک تعیین خواهید کرد، بر اساس علایق او و به روش جانشینی خواهد بود.
علت سوم بی اشتهایی کودک و کم غذا خوردن او عدم دسترسی کودک به غذاهای سالم است.
گاهی غذای کافی و مقوی در اختیار کودک نیست و گاهی والدین، مواد غذایی سالم، نظیر سبزیجات شسته و پوست کنده، میوه های شسته و آماده خوردن، دانه ها و مغزهای مقوی مثل آجیل، لبنیات تازه و … را در اختیار کودک قرار نمی دهند و در عوض به عنوان میان وعده، به او شیرینی و شکلات و یا تنقلاتی می دهند که کالری زیاد دارد و محتوی مواد مغذی کمی است.
و علت آخر بی اشتهایی کودک و کم غذا خوردن او می تواند فشارهای روانی باشد.
گاهی کودکان با مشاهده یک مشاجره خانوادگی و ناراحتی اطرافیان خود، بی اشتها می شود. خصوصاً کودکان باهوش تأثیر بسزایی دارد.
اجبار کودک به خوردن، و ترساندن او از پدرش یا هر قدرت دیگری و تهدید کودک برای غذا ندادن به خاطر عمل زشتی که انجام داده است همه از این مقوله اند. یکی از عوامل مهم در ایجاد بی اشتهایی، اختلالات و ناراحتی های روانی و غیر ارگانیک است.
اضطراب، افسردگی، روابط غلط و نامناسب خانوادگی، کمبود محبت و عکس العمل های عاطفی نامناسب از جمله این علل می باشند.
اگر با دانستن این دلایل، بازهم نمی دانید دلیل اصلی بی اشتهایی کودک شما و یا کم غذا نخوردن او چیست، در اولین فرصت به یک پزشک متخصص تغذیه کودکان مراجعه نمایید. تغذیه نقش مهمی در رشد کودک دارد و باید در سالهای اول زندگی کودک بیش از همیشه به آن توجه شود.