سفیدی مو به چه دلایلی ممکن است برای شما رخ دهد و راه های پیشگیری از آن چیست؟

مو به عنوان یکی از شاخصه های زیبایی در پستانداران و در کل، انسان می باشد. علت رشد تارهای مو سر، فولکول های پراکنده شده در سطح بدن است. علم، بسیاری از معماهایی مانند علت رشد مو، بازسازی مو و تغییرات مو بر اساس سن را برطرف کرده است، اگر چه که برای بسیاری از این معماها هم چنان راه حلی پیدا نشده است. در این مقاله، به طور مختصر بررسی خواهیم کرد که چرا مو به صورتی طبیعی بر اساس افزایش سن و مرگ انسان تغییر می کند و علل سفیدی مو را نیز مورد مطالعه قرار خواهیم داد.

هم چنین، برخی شایعات و اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از آسیب مویی و جوان نگه داشتن مو در سنین کهن سالی را نیز بررسی خواهیم کرد.

سفیدی مو چه زمانی به سراغ شما می آید؟

نمی توان گفت که مو در یک سن مشخص سفید می شود. تغییر رنگ مو، به شدت به وضعیت سلامت جسمی، ژن به ارث برده، شرایط مریض حالی، هورمون ها و میزان استرس بستگی دارد. به طور میانگین، افرادی که از رنگ پوستی سفید برخوردارند، در اواسط سی سالگی خود موهایشان سفید می شود. این برخلاف افراد آسیایی است که موهایشان در اواخر سی سالگی سفید خواهد شد. سفید پوستان آمریکایی، سفیدی مو را در اواخر 40 سالگی تجربه خواهند کرد. اگر مو، زودتر از موعد مقرر روند سفیدی را طی کند، اصطلاح سفیدی زودرس مو به کار برده می شود.

باورهای قدیمی علمی در خصوص سفید شدن مو

قبل از پیشرفت علمی در این حوضه، دانشمندان معتقد بودند که علت خاکستری شدن مو، صرفا به علت تولید نشدن و یا تولید کم ملانین ها بوده است. آن ها بر این باور بودند که هر لاخ مو در بدن، به طور جداگانه با ملانین ها، تامین می‌شود. با گذشت زمان و افزایش سن، تامین ملانین ها برای مو کاهش می یابد و رنگ مو به خاکستری تبدیل می شود. کم کم، تامین رنگدانه مو کاهش می یابد که همین باعث سفیدی مو می شود.

جدیدترین تحقیقات علمی در خصوص مو

اخیرا، دانشمندان به پیشرفت های زیادی در زمینه سفیدی مو دست یافته اند. آن ها بر این باورند که علت از بین رفتن رنگدانه مو، کاهش تولید ملانین ها نیست، بلکه افزایش تولید هیدروژن پروکسید ها می باشد. با افزایش سن، هیدروژن پروکسید، در فولکول های مو جمع آوری می شود و این جمع آوری کاهش نمی یابد، چراکه آنزیم کاتالاز توانایی خود را برای جمع آوری هیدروپروکسیدها از دست می دهد. هیدروپروکسید، یک عامل سفیدکننده مو می باشد و مو را از ریشه سفید می کند. به همین دلیل، مهم ترین عامل سفیدی مو، عدم کارکرد آنزیم کاتالاز در سنین کهن سالی می باشد.

علل سفید شدن مو در انسان، چیست؟

در اصل، رنگ مو سفید است که به واسطه برخی سلول های خاص، رنگدانه یا رنگ سیاه به خود می گیرد. این سلول ها، رنگدانه مو را به فولکول ها ارسال می کنند و با این عمل، رنگی خاص به مو منتقل می شود. رنگ سیاه مو یا همان ملانین ها، دارای دو نوع برجسته می باشد که عبارت اند از: ایوملانین ها که رنگ سیاه مو هستند و فیوملانین ها که رنگ روشن مو می‌باشند.

علت سفیدی مو چیست؟

این مواد، با میزان متفاوتی با یکدیگر ترکیب می شوند  و مقدار بسیار زیادی از بافت های مو را تشکیل می دهند. ترکیب انواع ملانین ها با یکدیگر و مقدار آن ها، توسط ژن انسان تعیین می شوند. ملانوسیت ها(سیاه یاخته ها) حتی قبل از تولد انسان، شروع به ترشح می کنند و با افزایش سن انسان، کارکرد آن ها رو به زوال می رود و ضعیف می شوند. به طور کلی، بعد از سن سی سالگی، هر ده سال، کارکرد ملانوسیت ها 10 تا 20 درصد کاهش می یابد. هرچند که ضعیف شدن ملانوسیت ها بر اساس افزایش سن، هم چنان یک معما می باشد. دانشمندان بر این باورند که فولکول های مو، از ساعت ملانوژنی برخوردار هستند که زمان رنگی شدن مو را بر اساس سن تنظیم می کنند و از این رو، با افزایش سن، تغییرات رنگ مو را کاهش می دهند. مو خاکستری، ماده پیشگام مو سفید است و به علت غیر فعال بودن ملانوسیت ها، از ملانین کمتر و یا از هیچ ملانینی برخوردار نیست.

دلایل مختلفی وجود دارد که باعث سفیدی مو می شود که ملانین در هر کدام از آن ها، به طور خاص و جداگانه، نقش متفاوتی ایفا می کند. در این بخش، به برخی از مهم ترین این دلایل اشاره خواهیم کرد.

نقش ژن در سفید شدن مو

از آن جایی که خاکستری شدن مو، عمدتا به ژنتیک وابسته است، تغییر رنگ مو نیز، به طور عمده توسط درخت خانوادگی تعیین می‌شود. ژن، عمدتا ساعت ملانوژنی را تعیین می کند که این ساعت زمانی به پایان می رسد که مو والدین مان خاکستری شود، در نتیجه، این عامل را از آن ها به ارث می بریم. اگر شخصی بدون داشتن مریضی و یا اختلال هورمونی، موهایش زودتر از زمان معمول خاکستری شود، احتمال اینکه اشکال از دی ان ای شما باشد، زیاد است. نسل های بعدی شما نیز، به طور حتمی، هانند خودتان، همین مسیر ژنتیکی در خاکستری شدن مو را طی خواهند کرد.

سفید شدن موزیک

داشتن موهای سفید، همیشه به این معنا نیست که شما دارای یک اختلال یا بیماری خاص هستید، بلکه نشان دهنده این است که در شما ساختارهای ژنتیکی نسل های گذشته تان وجود دارد.

داشتن زمینه نژادی

زمینه نژادی، از دیگر علل سفیدی یا خاکستری مو می باشد. زمینه نژادی، در قومیت های مختلف متفاوت است. برای مثال، افراد هندو اروپایی، در اواسط دوره سی سالگی، موهایشان سفید می شود و در افراد آسیایی، در اواخر سی سالگی همچین اتفاقی برایشان رخ می دهد. این در حالیست که سیاه پوستان آمریکایی، روند سفیدی مو را در اوایل 40 سالگی تجربه می کنند.

جذب کم ویتامین

داشتن یک رژیم متعادل، برای تجربه یک زندگی سالم، ضروری است. چندین معیار رژیمی وجود دارد که بر سلامت مو تاثیر گذار است. کمبود ویتامین، خصوصا ویتامین B12، یکی از این معیارها می باشد. اگر در رژیم غذایی خود از ویتامین B12 مصرف می کنید و جذب بدنتان نمی شود، شما دچار عاملی به نام کم خونی شدید شده اید و نیاز به مراقبت پزشکی خواهید داشت. در موارد دیگر، کمبود جذب ویتامین B12، به روند خاکستری شدن مو حتی در دوره ی جوانی، سرعت می بخشد. بنابراین، یکی از علائم بالین و مهم کمبود ویتامین B12، سفیدی غیرعادی مو می باشد. برای جذب مقدار کافی این ویتامین مورد نیاز، باید تخم مرغ، ماست، پنیر، ماهی، گوشت و غیره … را به طور منظم در وعده های غذایی خود استفاده کنیم.

کم کاری غده تیروئید

تیروئید، یک نوع غده درون ریز می باشد که سوخت و ساز کلی بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. بیش فعالی و یا کم کاری تیروئید، باعث زوال رنگدانه مو می شود. به همین دلیل، اگر دچار سفیدی زودرس مو شدید، پیشنهاد می شود که میزان کارکرد تیروئید را چک کنید. اگر تیروئید به طور غیرعادی عمل کند، تاثیرات خود را بر پوست فرق سر نیز خواهد گذاشت. برای درمان این مشکل، با دکتر مشورت کنید و یا رژیم غذایی خود را سالم تر کنید و به آن مواد غذایی ید‌دار را اضافه کنید، مواد ید‌داری مانند ماهی، هویج و موز.

عادات غذایی غلط

مراقبت از سلامتی و فعالیت بالا، به طور موثری از ریزش و خاکستری شدن مو جلوگیری می کند. عاداتی غلط مانند مصرف سیگار و نوشیدن شراب، نقش مهمی در سفیدی زودرس مو ایفا می کند. البته ترک سیگار در افراد جوان، روند سفیدی مو را تا 4 درصد کاهش می دهد. معیارهای ژنتیکی و امراض، منطبق با میل افراد تغییر نخواهد کرد اما سبک زندگی ناسالم باعث تغییر این معیار می شود. هرچه رژیم سالم تری داشته باشید، نتایج بهتری بر روی پوست و مو خود خواهید داشت.

رژیم غذایی نامتعادل

سلامتی شما به نوع رژیم غذایی شما بستگی دارد. از این رو، یک رژیم غذایی مناسب و متعادل می تواند در برطرف کردن احتیاجات بدن، موثر باشد. این نوع رژیم غذایی، به سلامتی کلی بدن، به خصوص مو سر، کمک می کند. مصرف مواد مغذی، سلامتی فیزیکی و درونی شما را تضمین می کند و از سفیدی زودرس مو جلوگیری خواهد کرد.

عدم تعادل در هورمون ها

هورمون ها از اندام درون ریز بدن ترشح می شوند و کارکرد بدن را به گونه ای پیچیده کنترل می کند. وجود کوچترین نامتعادلی در هورمون ها، تعادل کلی بدن را مختل خواهد کرد. هم چنین مطالعات نشان می دهد که مشکلات هورمونی باعث خاکستری شدن مو نیز می شود. نامتعادلی هایی مانند پوکی استخوان و دیابت، به روند سفیدی مو، سرعت می‌بخشد. علت اصلی این عمل، کاهش سلول های ملانوسیت رنگی می باشد که علت این کاهش نیز سطوح زیاد یا کم هورمون ها در بدن می باشد.

کم خونی

کم خونی به شرایطی گفته می شود که ناشی از نتایج بسیار مضر در بدن می باشد. بروز کم خونی در بدن، می تواند دلایل زیادی داشته باشد، مانند تولید و یا عدم تولید سلول های خونی در بدن، عفونت، خون ریزی ممتد، زخم معده و سوء تغذیه. کمبود سلول های خونی در بدن که کمبود هموگلوبین را در پی دارد، باعث کاهش تامین خون در فولکو های مو می ‌شود و به رشد مو آسیب می رساند.  نتیجه این اتفاق، سفیدی زودرس مو می باشد. بنا بر این، باید به محض تشخیص وجود بیماری کم خونی در بدن، به فکر درمان آن باشید و از همین طریق با تمامی عوارض جانبی مقابله کنید و از از دست رفتن رنگدانه مو نیز جلوگیری کنید.

ارتباط استرس و مو سفید

بی قراری های ممتد، تنش های روحی ناشی از امتحانات درسی و استرس ناشی از کمبود وقت در انجام امور، مسلما، منتج به روند خاکستری شدن مو خواهد شد. در حوضه علمی، بسیاری تئوری در خصوص ارتباط مبهم بین استرس روحی و سفیدی مو سر جمع آوری شده است. سفیدی مو بر اثر استرس، یک حقیقت غیر قابل انکار است. اما در بسیاری از آزمایش های اخیر، ثابت شده است که از اصلی ترین معیارهای تعیین کننده در سفیدی مو، ساختار ژنتیکی و میزان سلامت عمومی افراد می باشد.

رنگ سفید مو

به همین دلیل، وجود استرس یا عدم وجود آن، تنها تا حدی باعث می شود تا سرعت سفیدی مو افزایش یا کاهش یابد. این که چگونه عامل استرس باعث سفیدی مو می شود، هنوز نامعلوم است. در بسیاری از تحقیقات، ثابت شده است که هر زمان استرس در بدن تولید شود، ملانوسیت ها، از فولکول ها مو، به سمت نقاطی استرس در آن جا به وجود آمده است، حرکت می کنند. از این رو، با کمبود ملانوسیت ها در فولکول مو، رندگدانه مو نیز کاهش می یابد. هرچه میزان و مدت استرس بیشتر باشد، نتایج منفی شامل کاهش رنگدانه های مو، نیز افزایش می یابد. هم چنین استرس می تواند باعث نابودی سلول های بنیادی شود. سلول های بنیادی همان سلول های درحال تولید هستند که در هرگونه سلول مورد نیاز بدن، بالغ می شوند. هم چنین، کمبود سلول های بنیادین، منجر به کاهش تولید ملانوسیت ها جدید می شود و بنابراین، کاهش رنگ دانه مو اتفاق می افتد.

سوالات متداول و شایعات در خصوص سفیدی مو

خرافات و شایعات زیادی در خصوص سفیدی مو وجود دارد. بسیاری از آن ها در سرتاسر جهان بر سر زبان ها افتاده است که اغلب، غیرواقعی هستند. در قسمت پایین، برخی شایعات در خصوص سفیدی مو فراهم شده است که با هم مطالعه خواهیم کرد.

آیا مو، یک شبه سفید می شود؟

این اتفاق تا کنون مشاهده نشده است. روند سفیدی مو، ممکن است به دلیل وجود برخی زمینه ها در انسان، با سرعت بالایی انجام پذیرد، اما به طور طبیعی، مو، بر اساس، زمان و افزایش سن تغییر رنگ می دهد. فرایند کاهش تولید رنگدانه که به سفیدی مو منجر می شود، تنها با گذشت زمان صورت میگیرد. البته، شرایطی وجود دارد به نام سفیدی سوبیت مو که، مو به سرعت سفید می شود، اما باز هم با گذشت یک شب صورت نمی گیرد. بسیاری از عوامل وجود دارد که باعث سفیدی زودرس مو می شود مانند: سو تغذیه، بیماری های خودایمنی و امراضی هم چون طاسی منطقه ای سر. اما این عوامل هیچ گاه منجر به سفیدی یک شبه مو نشده اند.

با خاکستری شدن رنگ مو، اولین کاری که باید انجام دهیم، چیست؟

ممکن است شما به عنوان یک کودک، نوجوان، میان سال و یا فرد مسن لایه ای از مو خاکستری در سر خود مشاهده کنید و از خود بپرسید که در وحله اول باید چه اقدامی انجام دهید. مراقب باشید که ممکن است با مدیریت اشتباه و ناگهانی در درمان سفیدی مو، به رشد و سلامتی مو آسیب وارد شود. اگر سلامتی مو برایتان اهمیت دارد، باید بتوانید هوشمندانه این گونه مشکلات را برطرف کنید. ابتدا نباید غمگین شوید و باید تصمیم بگیرید موهای خاکستری خود را از بین ببرید. شما می توانید برای پوشش موهای سفید یا خاکستری خود، از رنگ مو بدون آمونیاک استفاده کنید.

موی سفید

هم چنین، لاخ های خاکستری مو را بر نچینید، چراکه باعث باعث آسیب رساندن به فولکول های مو می شود. هم چنین از رژیم غذایی مفید، فراموشتان نشود. به یاد داشته باشید که مو شما تغییری نکرده است و تنها رنگدانه مو از بین رفته است. بنابراین، از استفاده از ویتامین و پروتئین در رژیم غذایی خود فراموش نکنید.

راه کارهایی برای جلوگیری از سفیدی مجدد مو

همیشه، پیشگیری بهتر از درمان است. انجام اقدامات هوشمندانه و پیشگیرانه می تواند از سال ها خاکستری و سفیدی مو جلوگیری کند. موارد ذکر شده زیر، تنها تعداد کمی از این اقدامات می باشد.

از استرس دوری کنید

استرس نتنها به آسیب روحی با انسان وارد می کند، بلکه به ریشه مو نیز آسییب می رساند. برای جلوگیری از سفیدی زودرس مو، از بروز استرس جلوگیری نمایید. این عمل میسر نمی شود، مگر با مثبت اندیشی و پاک کردن افکارمنفی از ذهن. ورزش، کمک بسیاری خواهد کرد مانند یوگا. تلاش برای دور شدن از شرایط استرس زا، در بسیاری از مواقع، برای انسان آرامش بخش خواهد بود. از این رو، سعی کنید تا می توانید، خود را درگیر فعالیت های مثبت کنید.

از نوشیدنی های تازه استفاده کنید

استفاده از نوشیدنی های تازه روشی موثر برای افزایش هیدرات بدن می باشد. البته این شامل نوشیدنی الکل دار نمی شود. هم چنین مصرف بیش از حد نوشیدنی های کافئین دار مانند چای و قهوه نیز باید خودداری شود. برای روشنی و شفافی مو، سعی کنید از آب میوه های تازه استفاده کنید. تحقیقات نشان داده است که نوشیدن آب هویج، باعث تاخیر در آغاز روند سفیدی مو می شود. فراموش نکنید که مصرف آب میوه به صورت روزانه امری مهم در پیشگیری از سفید مو محسوب می شود.

ید بیشتری مصرف کنید

مصرف ید، باعث می شود کارکرد تیروئید متعادل شود. از آن جایی که هورمون های تیروئید برای سوخ و ساز متعادل بدن ضروری هستند، افزایش مصرف ید، روشی مناسب برای سلامتی بدن می باشد. ماهی و ید را به یکی از وعده های غذایی خود در هفته اضافه کنید. ید می تواند از سفیدی مکرر مو در سنین بین 20 تا 30 سالگی جلوگیری کند.