مزاج(Temperament) در طب سنتی، به چهار دسته اصلی تقسیم می شود؛ گرمی-سردی-خشک-تر(مرطوب) که شدت و فراوانی در افراد نسبت به نوع ساختار بدن آنها متفاوت است.
در مقاله ای پیش از این به توضیح کامل اینکه مزاج چیست و راههای تشخیص مزاج چگونه است؟ پرداختیم. اکنون با آگاهی از نوع مزاج غالب خود، می توانیم بعضی از رفتارهای افراد را براساس الگوهای رفتاری و تحلیل از مزاج غالب آنها بیان کنیم.
اما باید بدانیم که محیط، شیوه تربیت و همین طور شیوه نگرش افراد در زندگی، تاثیر بیشتری بر نوع رفتار آنها دارد. گاهی شخصی با اینکه مزاج غالب او گرم و تر است و طبق الگوهای رفتاری، ما انتظار داریم، رفتارهای آنی و لحظه ای داشته باشد، در شرایط زیستی او، این رفتار تغییر کرده است و او آموخته برای گرفتن پاسخ مثبت، صبور و منطقی باشد.
پس به طور کلی، برای تحلیل شخصیت افراد، یا اینکه حدس بزنیم واکنش او، در مقابله با یک رویداد و اتفاق چیست؟ تنها شناخت مزاج او کافی نیست. در حالیکه شناخت مزاج هم خود اصول و فنونی دارد که کارشناسان طب سنتی، پس از سالها تجربه و تحقیق به این توانایی دست پیدا می کنند.
تاثیر مزاج بر شخصیت افراد
داشتن مزاج گرم و همین طور مزاج گرم و خشک باعث:
- حسن ظن
- امیدواری و مثبت اندیشی بالا
- احساس مسئولیت پذیری بالا
- درک بالا و حساس به تغییر شرایط
- جنب و جوش و پر نشاط
- تصمیمات عجولانه گرفتن
- باهوشی و البته فکر کردن به چند مسئله به طور همزمان
- بی فراری و صبر کم در مواجه با اتفاقات
- پر حرف و محافظه کار
- مغرور و خودرای بودن
افراد مزاج گرم در کل، شخصیت های برون گرا و به شدت واکنشی هستند. شما می توانید آنها را در یک لحظه عصبانی کنید و با یک عذرخواهی ساده آرامش را به آنها بازگردانید؛ اما به سادگی رضایت نمی دهند که دوباره اشتباهات شما را بپذیرند.
به سرعت تصمیم گیری می کنند و حتی اگر از تصمیم خود پشیمان شوند؛ غرور آنها اجازه نمی دهد از اشتباه خود کوتاه بیایند و به راههای دیگر فکر کنند. اگر هم چنین تصمیمی بگیرند، آنقدر محافظه کار هستند که راه درست را با برتری خود نشان دهند.
برعکس این خصوصیات شخصیتی، در افراد سرد مزاج وجود دارد. به طور مثال:
- درک مطلب در آنها پایین تر است.
- کم تحرک و خونسرد هستند.
- تصمیم گیری آنها با شرایط خاص و در صبرکامل است.
- کم حرف و گاهی ضعف دربرقراری ارتباط دارند.
- بیشتر درون گرا هستند و برای آشنایی پیش قدم نمی شوند.
ثابت بودن ویژگی های شخصیت در افراد را کارشناسان طب سنتی، نشانه خشکی مزاج می دانند. مثلا اگر شخصی همیشه از شرایط زندگی خود راضی باشد، و به دنبال هیچ تغییر و انگیزه ای برای متفاوت زندگی نباشد، همیشه از یک مسیر مشخص به سمت محل کار برود، و در ارتباطات اجتماعی خود، همیشه پایدار، منظم و مشخص شده رفتار کند، و همینطور حافظه اش همیشه یک شکل عمل کند(یعنی کم حافظه نشود، یا برعکس)؛ تشخیص مزاج او، خشک است.
گاهی پیش می آید افراد به سرعت تغییر حال و هوای شخصیتی را در خود تجربه می کنند. یعنی یک لحظه شاد هستند و بعد ناگهان غمگین می شوند. یک روز احساس خوب دارند، و روز بعد ناراحت هستند. از هر چیزی، یک لحظه رضایت دارند، و بعد ناراضی می شوند. ناپایداری در احساسات و عواطف، حافظه کم و تمرکز پایین، نشان دهنده رطوبت در مزاج است.
به طول کلی؛ فعالیت بدن تحت تاثیر خوراکی هایی که مصرف می کنیم تغییر می کند. گاهی احساس بی حالی و ضعف عمومی به ما دست می دهد و گاهی احساس شادابی و نشاط می کنیم. تحقیقات نشان داده که تغذیه نقش کنترل کننده فعالیت سمپاتیک و پاراسمپاتیک در بدن را دارد. بعضی از خوراکی ها برای ما مضر هستند و بعضی مفید. اینکه چطور باید تشخیص بدهیم چه خوراکی مناسب برای مزاج ما هست یا نه را “علم مزاج شناسی” می گویند، که در طب سنتی کاربردهای فراوانی دارد.